เมื่อ เมือง ซานโฮเซ ใช้ AI เร่งเครื่องเมืองให้ฉลาดขึ้น

Illustration of San Jose’s mayor using AI to improve city services, showing a cityscape with “San Jose” buildings, a yellow bus, and a computer screen displaying AI technology icons, symbolizing faster transportation and smarter government. — San Jose and AI: Driving government and transportation into the future.

ใครจะคิดว่า “รถเมล์” จะกลายเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง?
ที่เมือง ซานโฮเซ รัฐแคลิฟอร์เนีย นายกเทศมนตรี แมตต์ มาฮาน กำลังทดลองให้ AI เข้ามาช่วยทำให้ระบบขนส่งและงานราชการทั้งเมืองเร็วขึ้น ฉลาดขึ้น และ…โปร่งใสขึ้น

เมืองสายเทคฯ ที่พร้อมลองของ

ซานโฮเซไม่ใช่เมืองธรรมดา เพราะ…

ที่นี่คือบ้านของ Nvidia และคลัสเตอร์บริษัทเซมิคอนดักเตอร์
ประชากรเกือบ 1 ล้านคน มากกว่าซานฟรานซิสโกเสียอีก
มหาวิทยาลัยรัฐซานโฮเซ ผลิตวิศวกรมากกว่า Stanford และ Berkeley รวมกัน
และในวันที่รัฐขาดดุลงบประมาณ 2 หมื่นล้านดอลลาร์ เมืองนี้เลือกที่จะไม่ตัด แต่จะ “ทดสอบนวัตกรรม” แทน

พูดง่าย ๆ คือ ที่นี่พร้อมให้ AI ลงสนามจริง

AI แก้ปัญหาเมืองแบบเรียล ๆ

มาฮานและทีมงานไม่ได้พูดอย่างเดียว แต่เริ่มลงมือแล้ว:

ถนนเป็นหลุม? รถบริการภาครัฐติดกล้องไว้ แล้วใช้ AI ตรวจจับทันที
ต้องการเงินทุน? ข้าราชการใช้ chatbot ช่วยเขียนคำขอทุน ได้เงินมาหลายล้านเหรียญ
ระบบขออนุญาตก่อสร้างช้า? AI ถูกเสนอให้จัดการแทน ลดเวลาจาก “เป็นปี” เหลือ “ไม่กี่วัน”
พนักงานไม่คุ้นกับ AI? เมืองร่วมมือมหาวิทยาลัยรัฐ เปิดคอร์สสอนพนักงาน ใช้เวลาเพียง 10 สัปดาห์ แต่ช่วยประหยัดเวลาไปแล้วกว่า 10,000 ชั่วโมง

นอกจากนี้ เมืองยังใจป้ำ เปิดโอกาสให้ สตาร์ทอัพ AI เข้ามาทดลองระบบกับงานจริง โดยซานโฮเซยอมเป็น “ลูกค้ารายแรก” เพื่อดึงคนเก่ง ๆ เข้ามาช่วยพัฒนาเมือง

เครือข่าย GovAI: แชร์ความรู้ แชร์เครื่องมือ

ไม่ใช่แค่เมืองเดียว แต่ยังตั้งเครือข่าย GovAI Coalition รวมผู้นำเมืองต่าง ๆ มาคุยกันว่า AI ตัวไหนเวิร์ก ใช้แล้วได้ผลจริง เมืองอื่นก็เอาไปต่อยอดได้เลย
เรียกได้ว่าเป็นการสร้าง “แพลตฟอร์มรีวิว AI” ของฝั่งการเมืองเลยก็ว่าได้

คำถามที่ยังค้างอยู่

แต่ก็ไม่ได้สวยหรูไปทั้งหมด…

การใช้ AI ตรวจพื้นที่กางเต็นท์ของคนไร้บ้าน กลายเป็นดราม่า เพราะถูกวิจารณ์ว่าอาจกลายเป็นเครื่องมือกดทับคนจนมากกว่าการช่วยเหลือ
นักวิชาการเตือนว่า AI สำหรับภาครัฐที่ใช้ง่ายจริง ๆ ยังมีไม่มาก เมืองอาจต้องลงทุนจ้างวิศวกรและสร้างระบบเอง

นี่คือบททดสอบสำคัญ ว่า AI จะเป็น เครื่องมือสร้างสรรค์ หรือ เครื่องมือควบคุม

สรุป: AI ไม่ได้มาแทน “คน” แต่เสริมให้ “เมือง” แข็งแรง

สิ่งที่ซานโฮเซกำลังทำ ไม่ใช่การลดจำนวนข้าราชการ แต่คือทำให้ข้าราชการทำงานที่ซับซ้อนและเป็น “งานมนุษย์” ได้มากขึ้น
AI จะจัดการงานที่ใช้เวลาเยอะ ๆ ซ้ำซาก ๆ ทิ้งไป เพื่อให้คนได้ใช้พลังไปกับการคิด การวิเคราะห์ และการแก้ปัญหาที่ลึกกว่า

📌 #อาจารย์บอมมองโลก

“จากมุมมองการเมือง นี่คือตัวอย่างของ E-Governance ที่ไม่ใช่แค่ใช้เทคโนโลยีทำให้ระบบเร็วขึ้น แต่ยังทำให้เกิด การสื่อสารทางการเมืองแบบใหม่
เพราะเมื่อ AI ทำให้ข้อมูลราชการเข้าใจง่ายขึ้น ความสัมพันธ์ระหว่างรัฐกับประชาชนก็เปลี่ยนไป—จาก ‘รัฐบอก’ เป็น ‘รัฐอธิบายและทำให้เข้าใจ’
ในทฤษฎีการเมือง ความชอบธรรมของรัฐไม่ได้มาจากการครอบครองอำนาจ แต่เกิดจาก การยอมรับของประชาชน และการยอมรับจะเกิดขึ้นได้ก็ต่อเมื่อรัฐสื่อสารด้วยความโปร่งใส ชัดเจน และตรวจสอบได้
ดังนั้น ซานโฮเซจึงไม่เพียงเป็นเมืองที่ทดลอง AI แต่ยังเป็นห้องเรียนที่สอนเราว่า ‘ประชาธิปไตยจะเดินหน้าได้ ก็ต่อเมื่อการสื่อสารเดินไปพร้อมกัน’ ”